دعای جوشن صغیر
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | امام موسی کاظم (ع) |
| منابع شیعی | مهج الدعوات • البلد الامین • بحار الانوار |
| تک‌نگاری‌ها | شرح دعای جوشن صغیر شیخ اسماعیل آل عبدالجبار |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امین‌الله • زیارت اربعین | |
| نیایش |
دُعای جوشَنْ صَغیر، دعایی مفصل که از امام موسی کاظم(ع) نقل شده و قرائت آن در دفع دشمن و محفوظ ماندن از بلاها مؤثر است. دعای جوشن صغیر از جمله ادعیه و اذکاری است که بنابر روایاتی، نوشتن آن بر روی کفن مستحب است.
سند
دعای جوشن صغیر از امام موسی کاظم(ع) نقل شده است و ابن طاووس در مهج الدعوات، کفعمی در البلد الامین، و مجلسی در بحارالانوار و زاد المعاد نقل کرده‌اند. بین نسخه کفعمی در بلدالامین و ابن طاووس در مهج الدعوات تفاوت اندکی وجود دارد و شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان دعای جوشن صغیر را بنابر نسخه بلدالامین نقل کرده است.
- زمانی که حسین بن علی شهید فخ قیام کرد و به دست عمال بنی عباس به شهادت رسید، موسی الهادی خلیفه عباسی تصمیم گرفت بزرگان خاندان پیامبر(ص) را به خصوص حضرت موسی بن جعفر(ع)، به قتل برساند. علی بن یقطین در نامه‌ای این مطلب را به امام کاظم(ع) گزارش داد و آن حضرت نامه را به بستگان و شیعیان خویش خواند و فرمود: نظر شما در این باره چیست؟ همگی گفتند نظر ما این است که خود را از این ستمکار مخفی کنی و از دسترس او دور گردی. امام تبسم کرد و پس از تمثیل به بیت شعری از کعب بن مالک چنین فرمود: ترس نداشته باشید که در اولین نامه‌ای که از عراق آید خبر مرگ موسی بن مهدی خواهد رسید. سپس توضیح دادند که بر اثر خواندن دعا، جد خود پیامبر(ص) را در خواب دیدند و مژده هلاکت دشمن را از آن حضرت شنیدند.
مضامین
قرازی از دعای جوشن صغیر:
«اَللّهُمَّ وَهذا مَقامُ عَبْدٍ ذَلیلٍ اعْتَرَفَ لَک بِالتَّوْحیدِ وَاَقَرَّ عَلی نَفْسِهِ بِالتَّقْصیرِ فی اَداَّءِ حَقِّک وَشَهِدَ لَک بِسُبُوغِ نِعْمَتِک عَلَیهِ وَجَمیلِ عادَتِک عِنْدَهُ واِحْسانِک اِلَیهِ فَهَبْ لی یا اِلهی وَسَیدِی مِنْ فَضْلِک ما اُریدُهُ اِلی رَحْمَتِک واَتَّخِذُهُ سُلَّماً اَعْرُجُ فیهِ اِلی مَرْضاتِک وَ امَنُ بِهِ مِنْ سَخَطِک بِعِزَّتِک وَطَوْلِک وَبِحَقِّ نَبِیک مَحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ»
ابن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۰.
دعای جوشن صغیر ۱۹ بند دارد که با جملات «اِلهی کمْ مِنْ»، «اِلهی وَکمْ مِنْ»، «اِلهی وَسَیدی وَکمْ مِنْ»، «مَوْلای وَسَیدی وَکمْ مِنْ» و «سَیدِی وَمَوْلای وَکمْ مِنْ» آغاز می‌شود ولی بندهای هجدهم و نوزدهم این دعا با جملات دیگری شروع می‌شوند. پایان بند اول تا بند سیزدهم، و نوزدهم با «وَاجْعَلْنی لِنَعْماَّئِک مِنَ الشّاکرینَ وَلاِلاَّئِک مِنَ الذّاکرینَ» است. ولی در بندهای چهاردهم تا هفدهم، «وَارْحَمْنی بِرحْمَتِک یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ» اضافه می‌شود و در بند هجدهم «یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ» به جای این عبارات آمده است.
در هر یک از این ۱۹ بند با ذکر مصائب، مشکلات و سختی‌های زندگی فرد مؤمن در این دنیا، نعمت‌های الهی بیان شده است. و در پایان هر بند، دعا‌کننده از خدا می‌خواهد که بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) صلوات فرستاده و شخص را از شکرگزاران و یادکنندگان نعمت‌های الهی قرار دهد.
از دیدگاه علما
آیت الله خامنه‌ای رهبر ایران در پیامی شفاهی در جنگ ۳۳روزه، رزمندگان حزب‌الله را به خواندن دعای جوشن صغیر توصیه کرد و این دعا را برای انسان مضطر دانست؛ انسانی که در یک اضطرار شدید است و می‌خواهد با خدا حرف بزند.
محمد تقی مصباح یزدی معتقد است که انسان به وسیله قرائت دعای جوشن صغیر به یاد نعمت‌های خدا می‌افتد و شایسته است هفته‌ای یک بار یا ماهی یک بار این دعا خوانده شود.
زمان قرائت
زمان خاصی برای قرائت این دعا در کتاب‌های ادعیه وارد نشده است ولی «خواندن این دعا در دفع دشمن و محفوظ ماندن از بلاها مؤثر است».
شرح‌ها
- شرح دعای جوشن صغیر شیخ اسماعیل آل عبدالجبار، به شرح لغت و اعراب این دعا پرداخته است.
استحباب نوشتن بر کفن
نوشتن کل قرآن، دعای جوشن کبیر و جوشن صغیر بر روی کفن مستحب است. در حدیثی از امام حسین(ع) وارد شده که می‌توان جوشن صغیر و کبیر را بر کفن نوشت ولی بهتر آن است که بر محاذی عورت و پائینتر ننویسند که مبادا نجس شود.
جستارهای وابسته
- جوشن کبیر
پانویس
- ↑ ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۲۲۷-۲۲۰.
- ↑ کفعمی، البلد الأمین، ۱۴۱۸ق، ص۳۲۶-۳۳۲.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۳۱۹.
- ↑ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۴۹-۴۴۲.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۶۹ش، ص۱۹۶-۱۸۴.
- ↑ رجوع کنید به: مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج ۹۱، ص۳۱۹؛ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۶۹ش، ص۱۸۴.
- ↑ «»، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
- ↑ مصباح یزدی، سجاده‌های سلوک، ۱۳۹۰ش، ج ۱، ص۴۰۵-۴۰۴.
- ↑ دائره المعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج ۷، ص۵۲۴.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۳۷۸ق، ج ۱۳، ص۲۴۷.
- ↑ یزدی، عروة الوثقی، ۱۴۱۷ق، ج ۲، ص۷۶.
- ↑ مجلسی، لوامع صاحبقرانی، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۳۰.
منابع
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، ۱۳۷۸ق.
- ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.
- «»، سایت آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب:۹ مهر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۰ش.
- صدر سید جوادی، احمد، دائره المعارف تشیع، تهران، نشر شهید سعید محبی، ۱۳۸۰ش.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۹ش.
- کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء تراث عربی، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، بیروت، چاپ علاءالدین اعلمی، ۱۴۲۳ق/ ۲۰۰۳م.
- مجلسی، محمدتقی، لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح فقیه، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۴ق.
- مصباح، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد(ع)، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۰ش.
- یزدی، محمد کاظم، عروة الوثقی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۷ق.
پیوند به بیرون